เชียงหลวง

เชียงหลวง
ประเทศ	สารขัณฑ์
รัฐ	เชียงหลวง
ผู้ว่าการเมือง	กาน แม่นใจตรง
ประชากร (ตัวเมือง)	3,664,597 (4154)
ประชากร (พื้นที่)	5,018,641 (4154)
ภาษา	สารขัณฑ์, อีสาน
เขตเวลา	MT+8 เวลากลางสารขัณฑ์

เชียงหลวง (ภาษาบาหม่อน: "เชียงลอง", ภาษาเยว่: 大城, pinyin: dàchéng "ปราสาทใหญ่") เป็นเมืองหลวงและเมืองใหญ่ที่สุดของรัฐเชียงหลวง และเป็นศูนย์กลางการปกครองของจังหวัดเชียงหลวง เป็นเมืองที่ใหญ่ที่สุดอันดับหกของสารขัณฑ์ในด้านประชากรรองจากสหัสวารี วัฒนานคร ตานนะคอน นพรัฐ และ สุพรรณภูมิ อยู่ห่างจากสหัสวารีประมาณ 800 กิโลเมตร และอยู่ห่างจากเวียงแก่นซึ่งเป็นเมืองหลวงระดับรัฐที่ใกล้ที่สุดราว 430 กิโลเมตร

เชียงหลวงเป็นเมืองสำคัญมาแต่โบราณ เพราะตั้งอยู่บนที่ราบสูงระหว่างเทือกเขาจึงมีภูมิอากาศที่เอื้อต่อการเพาะปลูกข้าวสาลี ข้าวและธัญพืช มีแม่น้ำสายใหญ่ไหลผ่านมาจากเยว่ และเป็นจุดตัดการคมนาคมสำคัญทั้งเส้นทางสายเทือกเขาจากหลวงน้ำทา ตานนะคอนและเวียงคำ และเส้นทางสายเกลือซึ่งขึ้นจากป่าซางไปยังเยว่ แต่ในสมัยอาณาจักรตานนะคอนขยายอาณาเขต เชียงหลวงถูกยึดและถูกรวมอำนาจเข้าสู่ศูนย์กลาง ความคึกคักในการค้าขายจึงลดลงไปบ้างเนื่องจากกลายเป็นเมืองเกือบชายขอบของอาณาจักร แต่ก็ยังคงความเป้นจุดตัดทางคมนาคมที่สำคัญเนื่องจากตานนะคอนอยู่ลึกเข้าไปในภูเขาซึ่งเดินทางได้ลำบาก จนกระทั่งเมื่ออาณาจักรตานนะคอนเสื่อมอำนาจและเสียเอกราชให้กับอาณาจักรสารขัณฑ์ ผู้ปกครองของสารขัณฑ์คิดจะลดอำนาจของตานนะคอน จึงส่งเสริมการค้าขายของเชียงหลวง แม้จะไม่ประสบความสำเร็จมากนักในการลดความเจริญของตานนะคอน แต่ก็ทำให้เชียงหลวงกลับเป็นศูนย์กลางทางการค้าและวิทยาการอีกครั้ง และเมื่อมีการปฏิวัติอุตสาหกรรม และเปลี่ยนแปลงการปกครองมาเป็นระบบราชสหพันธรัฐ เชียงหลวงก็เป็นหนึ่งในเมืองที่มีโครงการพัฒนาอุตสาหกรรมให้เป็นระเบียงอุตสาหกรรมภาคเหนือและอีสานควบคู่ไปกับตานนะคอน เวียงคำและเวียงแก่น

ปัจจุบัน เชียงหลวงเป็นหนึ่งในศูนย์กลางนิคมอุตสาหกรรมที่ใหญ่ที่สุดในสารขัณฑ์ โดยเฉพาะเมืองกุดโอซึ่งเป็นเมืองลูกที่อยู่ไกลออกไปทางเหนือสี่สิบกิโลเมตรซึ่งเป็นที่ตั้งของโรงงานอุตสาหกรรมสำคัญๆมากมาย เช่น โรงงานสร้างรางของการรถไฟสารขัณฑ์ โรงงานหนึ่งของแสนพิงค์กรุ๊ปก็ตั้งอยู่ที่กุดโอเช่นเดียวกัน

ภูมิประเทศ

เชียงหลวงตั้งอยู่กึ่งกลางแอ่งเชียงผาน ซึ่งเป็นที่ราบสูงกว้างใหญ่ระหว่างเทือกเขาตานปันน้ำตะวันออกและเทือกเขาม่าน เชียงหลวงอยู่ในระดับความสูง 1,634 เมตรจากระดับน้ำทะเล แม่น้ำเชียงหลวง ซึ่งเกิดจากการไหลมาบรรจบกันของแม่น้ำหนานซื่อและแม่น้ำแตงไหลผ่านตัวเมืองทางตะวันออก บรรจบกับแม่น้ำอิงซึ่งเป็นแม่น้ำสายสั้นๆจากเทือกเขาม่านทางด้านใต้ของเมือง ในขณะที่ทางตะวันตกเป็นทุ่งหญ้ากว้างใหญ่ที่เหมาะแก่การเพาะปลูก

ภูมิอากาศ

แม้จะอยู่ในละติจูดต่ำกว่าตานนะคอนเพียงเล็กน้อย แต่ความสูงที่น้อยกว่าและการที่ไม่มีภูเขาโอบล้อมก็ทำให้เชียงหลวงมีภูมิอากาศที่สบายและเป็นมิตรมากกว่าตานนะคอน เชียงหลวงถือเป็นเขตเงาฝนในฤดูหนาวซึ่งมีลมพัดจากด้านตะวันออกเฉียงใต้ (ในขณะที่ตานนะคอนซึ่งมีทะเลสาบขวางกั้นลมนี้อยู่จะมีหิมะตกหนักในช่วงนี้) ในขณะที่ช่วงฤดูร้อนซึ่งตานนะคอนมีอากาศค่อนข้างแห้งแล้ง เชียงหลวงกลับมีฝนตกอันเนื่องมาจากลมตะวันตกเฉียงใต้ซึ่งพัดมาจากทะเลฝั่งตะวันตก ทำให้ภูมิอากาศเหมาะแก่การปลูกข้าวและธัญพืชรวมทั้งผลไม้เมืองหนาว อย่างไรก็ตาม ในปัจจุบันเชียงหลวงกลายเป็นสังคมอุตสาหกรรมเต็มตัว ลมนี้จึงไม่มีประโยชน์นัก มีเพียงเมืองชนบทหรือแถบชานเมืองเท่านั้นที่ยังคงทำการเกษตรอยู่

เดือน	ม.ค.	ก.พ.	มี.ค.	เม.ย.	พ.ค.	มิ.ย.	ก.ค.	ส.ค.	ก.ย.	ต.ค.	พ.ย.	ธ.ค.	ทั้งปี
อุณหภูมิสูงสุดที่เคยวัดได้ (องศาเซลเซียส)	4	7	11	18	25	34	30	30	21	10	7	3	11.83
อุณหภูมิเฉลี่ยกลางวัน (องศาเซลเซียส)	-12	-6	0	8	16	22	20	22	12	1	-3	-8	6.00
อุณหภูมิเฉลี่ย (องศาเซลเซียส)	-16	-9	-3	4	11	18	16	18	8	-2	-6	-10	2.38
อุณหภูมิเฉลี่ยกลางคืน (องศาเซลเซียส)	-20	-12	-6	0	6	13	12	14	4	-5	-9	-12	-1.25
อุณหภูมิต่ำสุดที่เคยวัดได้ (องศาเซลเซียส)	-31	-25	-20	-17	-9	-9	-8	-10	-16	-21	-26	-30	-18.5

ประชากรศาสตร์

ประชากรเกือบทั้งหมดของเชียงหลวงเป็นชนชาติเวียง จากการสำรวจยีนของประชากรที่อาศัยอยู่ในและรอบตัวเมือง พบว่ากว่าครึ่งสืบเชื้อสายโดยตรงมาจากชาวผานซึ่งเป็นชนชาติเวียงโบราณซึ่งมาตั้งรกรากอยู่ที่เมืองเชียงผานในอดีต

ชาวเชียงหลวงพูดภาษาอีสานเป็นภาษาหลัก นอกจากนี้ยังพูดภาษาสารขัณฑ์กลางได้อย่างคล่องแคล่ว

การขนส่ง

ทางอากาศ

ท่าอากาศยานนานาชาติเวียงเชียงหลวง (IAAT: VCL, IACA: VSVC) รองรับผู้โดยสารปัละราว 28 ล้านคนและเป็นศูนย์กลางการบินในภาคอีสาน ท่าอากาศยานแห่งนี้เป็นท่าอากาศยานใหม่ สร้างเสร็จในปี 4148 เพื่อทดแทนท่าอากาศยานเชียงหลวง-กุดโอซึ่งมีขนาดเล็กและไม่เพียงพอกับความต้องการ ท่าอากาศยานแห่งนี้อยู่ห่างจากเมืองไปทางเหนือประมาณ 18 กิโลเมตร และเชื่อมต่อกับเมืองด้วยรถไฟฟ้าท่าอากาศยานเวียงเชียงหลวง นอกจากนั้นยังเชื่อมเข้ากับเส้นทางรถไฟความเร็วสูงสายตานนะคอน-เมืองดาบ ซึ่งผู้โดยสารสามารถขึ้นรถได้โดยตรงจากสถานีรถไฟที่ชั้นใต้ดินของท่าอากาศยาน

ท่าอากาศยานเชียงหลวง-กุดโอยังคงให้บริการเที่ยวบินขนส่งสินค้าเพื่อป้อนให้นิคมอุตสาหกรรมกุดโอที่อยู่ใกล้ๆ

รถไฟ

สถานีรถไฟหลักเชียงหลวงให้บริการผู้โดยสารราว 280,000 คนในแต่ละวัน เชียงหลวงยังมีสถานีรถไฟหลักอีกสองแห่ง ได้แก่สถานีรถไฟเชียงหลวง-อุดอนวัตทางตะวันตกของเมือง และสถานีรถไฟเชียงหลวง-กุดน้ำกินทางตะวันออกของเมือง

เชียงหลวงเป็นหนึ่งในสถานีหลักบนเส้นทางรถไฟความเร็วสูงหัวจรวดสายตานนะคอน-เมืองดาบ และเมื่อการขยายเส้นทางเฟสแรกเสร็จสิ้นในปี 4157 เชียงหลวงจะเป็นจุดตัดของเส้นทางรถไฟความเร็วสูงสายตานนะคอน-สุพรรณภูมิ และเส้นทางรถไฟความเร็วสูงสายเวียงแก่น-เมืองดาบ

เรือ

แม่น้ำเชียงหลวงมีความกว้างมากกว่าแม่น้ำตานตอนต้น และมีความเชี่ยวของกระแสน้ำน้อยกว่า ทำให้อุตสาหกรรมการเดินเรือของเชียงหลวงคึกคักกว่าตานนะคอน มักมีเรือขนส่งสินค้าขนาดกลางล่องขึ้นจากสหัสวารีไปตามแม่น้ำตาน และไปแยกจากแม่น้ำตานใกล้เมืองเวียงแก่น

ดูเพิ่มเติม

• รัฐเชียงหลวง
• ระเบียงอุตสาหกรรมภาคเหนือและอีสาน